AVRUPALI ve Asyalı rakiplerinden daha kıymetli üretim yaptıklarını belirten hazırgiyim ve ayakkabı bölümleri, ortak bir toplantı düzenledi. Toplantının ana konusu üretim maliyetlerindeki artış oldu. Türkiye’de üretilen bir eserin rakip ülkelerde daha ucuza üretilmesinin ihracatçıya yaşattığı sipariş kayıplarına dikkat çekildi. İhracatta daralma yaşayan kesim, iç piyasada ise vatandaşın temel muhtaçlık görmediği bu eserlere yönelik talebini kısmasıyla zorda. Temmuzda Birleşmiş Markalar Derneği’nin (BMD) temsil ettiği 514 markanın yüzde 66’sının adet bazlı satışları hazirana nazaran geriledi. Bu düşüş ayakkabı markalarıda yüzde 85’i buldu. Geçen yılın birinci yarısında 731 milyon olan ayakkabı ihracatı ise bu yılın birinci yarısında 630 milyon dolara geriledi.
Bir araya gelen BMD Başkanı Sinan Öncel, Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten ve Türkiye Giysi Sanayicileri Derneği (TGSD) Başkanı Ramazan Kaya, perakendecilerin bir ‘dip dalga’ yaşadığını; bundan çıkabilmek için hammadde ve yarı mamul ithalatında uygulanan ek vergi oranlarının düşürülmesini talep etti.
BİR ÇİFT AYAKKABIDA 4 DOLARLIK FARK
TASD Başkanı İçten, “Girdi maliyetleri ile kur ortasındaki makas giderek açıldığı için fiyat tutturamıyoruz. Bu nedenle rakiplerimize nazaran çok değerli kaldık. Örneğin bir çift spor ayakkabı için kullanılacak malzemeyi hesapladığımızda, Çin ile Türkiye ortasında 3.9 dolarlık fiyat farkı oluşuyor. Personellik ve öteki maliyet kalemlerini eklediğimizde fark çok daha açılıyor” dedi. Bu durumun yalnızca ihracatı değil, Türkiye’de üretime başlamak isteyen yabancı yatırımcıyı da etkilediğini vurgulayan İçten, son periyotta global bir spor markasının Türkiye’de üretim yapması için efor sarf ettiklerini fakat şimdi sonuç alamadıklarını tabir etti.
‘VERGİ AZALIRSA FİYAT %25 DÜŞER’
İçten’in aktardığına nazaran, ayakkabı üretimi için gerekli 5 bin dolarlık bir hammadde, vergiler sonrası 12 bin 245 dolara yükseliyor. “Çin’in 5 bin dolara aldığı ham maddeyi biz 12 bin dolara alıp kesmeye, dikmeye başlıyoruz. Bu makas artarak devam ediyor. Rekabet etme bahtımız kalmadı” diyen İçten, vergi yükünde hafifleme olursa bunun tüketici fiyatlarını da aşağı çekeceğine işaret ederek “Malzeme ve ham husus fiyatlarındaki yüksek muhafaza tedbirlerinin makul düzeye indirilmesinin, bitmiş eserde en az yüzde 25’lik fiyat farkını sağlayacağını düşünüyoruz” diye konuştu.
BİR YILDA 110 BİN ÇALIŞANI ETKİLEDİ
Sanayicinin hem iç hem dış piyasada yaşadığı zorluklar, fabrikaların üretim kapasitelerinde ve istihdamdaki kayıplarını da hızlandırdı.
Deri ve ayakkabı endüstride kapasite kullanım oranı 2022 Temmuz’da yüzde 69.1, 2023 Temmuz’da yüzde 67.5 iken 2024 Temmuz’da yüzde 61.7’ye düştü. 2023’te 350 bin şahsa istihdam sağlayan dalın bu yıl sağladığı istihdam 240 bin kişiye geriledi.
TGSD Başkanı Kaya da hazırgiyimde son bir yılda 65 bin kişilik istihdam kaybı olduğunu; bu sayının iki yılda toplam 110 bin bireye ulaştığı bilgisini verdi.
ALTI ORTAK TALEP
Kaya, “Kârsızlıkla karşı karşıyayız. Talepteki düşüş, enflasyondaki artışla kurundaki artış ortasındaki dengesizlik, hammaddelerin yükselmeye devam etmesi… Sermayelerimizin sonlu olduğunu da unutmamak gerekiyor. Kamunun destekleyici siyasetler geliştirmesinin toparlanma sürecini hızlandıracağına inanıyoruz” dedi.
Kaya, bölümler olarak kamudan öncelikli ortak beklentilerini ise şöyle sıraladı: ‘Bölgesel minimum fiyat uygulamasına geçilmesi’, ‘asgari fiyat takviyesi verilmesi’, ‘sektörün dört-beş yıllık dönüşüm sürecini finanse edebilmesi için uygun şartlarda orta vadeli krediler sağlanması’, ‘ihracatta özel kur uygulamasına geçilmesi’, ‘sektörümüzü etkileyen ithalatta yüksek müdafaa tedbirlerinin kademeli olarak azaltılması ve kaldırılması’ ve iş gücü maliyetleri üzerindeki SGK yüklerinin azaltılması’.
BMD: KİRALARDA 4 KAT ARTIŞ İSTENİYOR
MARKALAR için işçiliğin yanı sıra kira ve ortak alan masraflarıyla ham unsurun en değerli maliyet kalemlerini oluşturduğu bilgisini veren BMD Başkanı Sinan Öncel, “Fahiş kira artış talepleriyle karşı karşıyayız” dedi. “10 uzama yılı sona eren kontratlarda 4-5 kat kira artış talepleriyle karşılaşıyoruz” diyen Öncel, “Kabaca 400 bin TL olan kiranın 1.6 milyon TL’ye yükseltilmesi üzere talepler duyuyoruz” diye konuştu. Son bir yılda kiraların dolar bazında yüzde 32.11 artığını, ciro kirasının uygulandığı mağaza için rayiç bedel üzerinden uyarlama davası açılmaması gerektiğini söyleyen Öncel, şöyle devam etti: “Çünkü fahiş kira artış talepleri ve ham unsur ithalatında uygulanan yüksek vergiler başta olmak üzere tüm maliyet artışları er yahut geç fiyatlara yansıyor ve enflasyonla çabayı olumsuz etkiliyor.”