Eski Pakistan Devlet Lideri Pervez Müşerref dün BAE’nin Dubai kentinde öldü. Verilen bilgiye nazaran eski lider vücudunda olağandışı bir proteinin birikerek olağan fonksiyonu engellemesine yol açan ‘Amiloidoz’ hastalığı nedeniyle tedavi görüyordu.
Son yılların en enteresan, en dikkat çeken önderlerinden biriydi Müşerref. Bizde ilgi çekmesinin nedeni çocukluğunun İstanbul‘da geçmesi, bu nedenle kusursuz Türkçe konuşmasıydı. Pakistan Ordusu’nun dört yıldızlı generallerinden biri olan Müşerref, 1999 yılında federal hükümetin ordu tarafından devrilmesinin akabinde ülkenin 10. Cumhurbaşkanı olmuştu.
Taliban’a takviye verdi
Pakistan üzere bir ülkede doğmasaydı, aslında son derece çağdaş, muhakkak laik bir asker olarak yer alırdı tarihte. Lakin ülkesinin karmaşık dış siyasetine ayak uydurmak zorunda kalan, bu nedenle aslında uğursuz bir rol de üstlenmiş olan biri olarak hatırlanacak. Afganistan iç savaşında faal bir rol oynamış, Pakistan’ın Taliban’a takviye vermesini teşvik etmiştir.
Yönetime el koyduğu periyot yurtiçi tasarrufların azaldığı, ekonomik eşitsizliğin süratle arttığı bir periyottu. Bu nedenle her asker üzere meselelerin sert tavır alınarak çözüleceğini sandı. İnsan hakları ihlalleriyle suçlanmasının nedeni budur. Misyonu sırasında çok sayıda suikast teşebbüsünden kurtulmuştu.
Görevden alınmamak için 2008’de istifa eden Müşerref kendi isteğiyle Londra’ya sürgün gitmişti. Fakat 2013 yılında seçimlere katılmak için sahiden önemli bir destekçisinin bulunduğu ülkesine dönmüş, fakat eski Başbakan Benazir Butto’nun öldürülmesine karıştığı gerekçesiyle hakkında tutuklanma kararı veren Pakistan Yüksek Mahkemesi’nce seçime girmesi yasaklanmıştı.
Butto’nun hayaleti peşindeydi
Butto suikastinde rolü olduğu tezi yakasını hiç bırakmadı. Aleyhindeki dava, eski Pakistan Başbakanı Navaz Şerif’in 2017 yılında misyondan alınmasından sonra da devam etti; birebir yıl Müşerref Dubai’ye taşındığı için Butto suikastı davasında “gaip” ilan edildi. Müşerref 2019 yılında vatana ihanet hatasından gıyabında idama mahkûm olmuş, lakin idam cezası daha sonra Lahor Yüksek Mahkemesi tarafından iptal edilmişti.
Ülkesinde yeterli bir asker olarak anılmasının nedenlerinden biri herhalde Hindistan’la yapılan Kargil Savaşı’nda önde gelen bir stratejist olarak evvel çıkmasıdır. Mart-Mayıs 1999 tarihleri ortasında Kargil bölgesine gizlice kuvvet sızdırılması buyruğunu veren oydu. Hindistan’ın bu sızmayı fark etmesinin akabinde büyük çaplı bir savaş patlak vermişti. Fakat Başbakan Navaz Şerif, artan milletlerarası baskı nedeniyle Temmuz 1999’da hudut çatışmasında Hindistan aksisi isyancılara verdiği dayanağı geri çekmiş, Şerif’in bu kararı Pakistan ordusunu kızdırmıştı. Bu ortada Navaz Şerif, Müşerref’in siyasi bir tehdit oluşturmadığına inanıyordu, zira Müşerref Urduca konuşarak büyümüştü, meğer Pakistan ordusundaki subayların birden fazla Pencaplıydı. Müşerref 1999’da kansız bir darbeyle Şerif’i devirdiğinde bu çeşit etnik sınırlamaları da aşmıştı. Temmuz 2001’de Hindistan Başbakanı Atal Bihari Vajpayee ile yapacağı tepeden çabucak evvel Müşerref artık Cumhurbaşkanı olduğunu açıklamıştı. 2002 yılında Müşerref’in cumhurbaşkanlığını onaylamak için ulusal bir referandum yapıldı, 2004 yılında Parlamento’nun her iki kanadı ile Pakistan’ın dört eyalet meclisinde “güvenoyu” kazandı.
Şerif ile Müşerref’in hem Kargil çatışmasından, hem de Pakistan’ın geri çekilmesinden kimin sorumlu olduğu konusunda uyuşmazlığa düşmeleri ülke siyasetini de alt üst etti olağan. Müşerref, ortalarında Deniz Kuvvetleri Kumandanı Amiral Fasih Bokhari, Hava Kuvvetleri Kumandanı Hava Mareşal, P. Mehdi ile Kıdemli Korgeneral Ali Kuli Han‘ın da bulunduğu üst seviye subaylarla da önemli tartışmalar yaşadı.
Amiral Bokhari nihayetinde General Müşerref’in tam teşekküllü bir ortak askeri mahkemede yargılanmasını talep ederken, öbür yandan General Kuli Han Cargil savaşını ‘Doğu-Pakistan trajedisinden daha büyük bir felaket’ olarak eleştirdi, planın “çok sayıda askerin feda edilmesiyle” sonuçlanan “konsept, taktik planlama,uygulama açısından kusurlu” olduğunu ekledi. Müşerref bu rakiplerini vakitle susturabildi.
Yüksek Mahkeme’nin darbesini onaylamasının akabinde birinci icraatı Şerif’i Pakistan’dan sürgün etmek, 10 yıl boyunca ülkeye dönmesini yasaklamak oldu.
Laiklik adımları
Pakistan üzere ordu tarafından kurulan, münasebetiyle ordunun müdahalesinin neredeyse doğal kabul edildiği bir ülkede aslında Müşerref ölçülü bir diktatör olarak tanımlandı. İdaresi Pakistanlıların birçok tarafından kabul edilmişti. Köktendinci kümelerin faaliyetlerini yasaklamış, periyodunda şaşırtan bir biçimde medyaya neredeyse hiç baskı yapmamış, açık seçimlerin yapılmasına müsaade vermişti.
ABD ile zıt düştüğünde tüm dünya kamuoyuna Lider George Bush tarafından açıkca tehdit edildiğini duyurmuştu. Gereğinde ipleri koparacağını göstermişti böylece. ABDsever Pakistan ordusunun takviyesini çekmesi sonucu da iktidarı bırakmak zorunda kalmıştı Müşerref.
Demokrasi geleneği olmayan bir ülkede ziyadesiyle çağdaş, batıya açık bir önderdi. Biraz daha uzun kalabilseydi iktidarda, Pakistan’ın çehresini değiştireceği katiydi.